Kuzeybatı Kafkasya'nın orta kesiminde yer alan bu Cumhuriyetin yüzölçümü 14.100 km², nüfusu 415.000'dir. Başkenti Çerkesk kentidir. Ülkenin doğusunda Kabardey-Balkar Cumhuriyeti, kuzeyinde Stavropol ve Krasnodar illeri, batısında yine Krasnodar toprakları ve güneyinde Abhazya Cumhuriyeti ile Gürcistan yer alır.

Nüfusunun 52.000'i Adığe kökenli (Kabardey, Besleney), 34.000'i Abaza (Abazin), 156.000'i Karaçay, 12.000'i Nogay ve geri kalanı ise Rus, Ukraynalı, Oset, Ermeni ve diğer halklardan oluşur. Başlıca yerleşim merkezleri; Başkent Çerkesk, Karaçayevsk, Teberda, Arxhız, Kurcinuvo, Elbruzski, Üst-Ceguta, Yerkin-Şahar, Udarnıy'dır. Daha küçük yerleşim yerleri pek çoktur.

Gum Lowkıt, Koydan, Kubina, Psıj, Kara Pago, Alburğan (Biyberd), Yincig Çık'uın, T'ap'ant'a, Abaza Hable, Malo Abazinski, Staro Kubinsk, Novo Kubinsk, Apsuwa köyleri Abazin'dir.

Jako (Alesçırey), Aliberdukovsk (Hağundokhuey), Habaz (Khasey Hable), Zeyıko (Hatoxhşıkhuey), Koşhable, Yincigişxue, Besleney, Vak'ojıle (Doxhşıkhuey), Adığe Hable, Yersakhon (Abaza Hable), Baralki, Humara (Abıkkuhable) köyleri Adıge'dir.

Ordjonikidzevski, Kosta Hetagurova köyleri Oset'tir.Yerkin Halk, Yerkin Yurt, Adil Halk, Kızıl Togay, Yerkin-Şahar Nogay'dır.

Hurzuk, Kart Curt, Uçkulan, Teberda, Elbrusski, Duvut, Cazlık, Mara, Novi Karaçay, Kumuş, Sarı Tüz, Pravukubansky, Krasnogorskaya, Cöbetey, Eltarkaç, Kızıl Kala, Pervomayskoe, Üçköken, Krasnıy-Kurgan, Hasavut, Maruha, Zelençuk, Darzus, Arhız, Karaçaylıdır.

Ülke, kuzeyden güneye yükselirken Abhazya ve Gürcistan sınırında en yüksek kesime ulaşılır. Bu yüksek kesim, Abhazya ve Gürcistan sınırında bir duvar halini alır. Karaçay-Çerkes, Kabardey-Balkar Cumhuriyetleri topraklarının birleştiği bir yerde bulunan Elbrus (Oşhamaxue), Dıh Tav, Dombay bu dik silsile üzerindeki önemli doruklardır. 2200 metreye kadar çam, ladin ve köknar ormanları ile kaplı olan dağların daha yukarılarında alp tipi otlak ve yaylalar bulunmaktadır. 3100 metreden yukarıları ise buzullarla kaplıdır. Buzullarla beslenen Kuban (Psıjj) Nehri'nin, Uçkulan, Hurzuk, Duvut, Teberda, Arhız ve Laba kolları Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti topraklarından doğmaktadır. Yine bu cumhuriyet topraklarından doğan Kuma (Gum) Irmağı da Hazar Denizi'ne dökülür.

Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti'nde hayvan (koyun-sığır) üretimi ve tarım ekonominin ana öğelerini oluşturmaktadır. Kuzeyden güneye doğru gidildikçe tarım alanları azalır. Yerini otlaklar ve hayvancılık alır. Hayvancılığın gelişmesine paralel olarak özellikle Karaçay bölgelerinde yün, elişi örgü yapma adeta bir sektör halini almıştır.
Daha kuzeyde, ovalarda tahıl, mısır, meyve, sebze yetiştirilmektedir. Karaçay-Çerkes'te ağır endüstri kuruluşları yok denecek kadar azdır. Küçük gıda endüstrisi işletmeleri, deri ayakkabı, çanta, valiz üreten bir fabrika ve kiremit tuğla fabrikaları bulunmaktadır.

Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti'ni oluşturan halkın temel öğesi Adıge, Abaza, Karaçay ve Rus halklarıdır. Karaçay-Çerkes'te yaşayan Adıge toplumu, önceki bölümlerde genel olarak Adıge Halkı ile ilgili bölüm içerisinde işlendiğinden bu bölümde Abaza (Abazin) ve Karaçay Halkları ele alınacaktır.

[Özdemir Özbay]
“Dünden Bugüne Kafkasya” kitabından alınmıştır